برگه اصلی
همه مقالات
محاسبات روشنایی؛ نحوه محاسبه و بررسی مهم‌ترین نکات
ژانویه
آیا می‌دانید در محاسبات روشنایی بایستی چه مواردی را مد نظر قرار دهید؟ شدت و میزان نور در هر فعالیت روزانه‌ای نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند. مشاهده اجسام با وضوح بالا و توانایی ایجاد تمایز بین اجسام در فعالیت‌هایی که به دقت بالاتری نیاز داشته بسیار حائز اهمیت است. به همین علت در ادامه این راهنما قصد داریم به شما عزیزان بگوئیم که بهترین روش برای محاسبه روشنایی مورد نیاز برای یک فضا چیست. با ما همراه باشید.
دسترسی سریع
هر آنچه که باید درباره محاسبات روشنایی بدانید!
شدت نور در فضاهای مختلف با توجه به کاربری که داشته می‌تواند تأثیر به سزایی داشته باشد. در برخی از اماکن شدت نور بایستی برای ایجاد فضایی دنج و آرام مناسب باشد، در مقابل فضاهای دیگری وجود داشته که به درخشندگی بیش‌تری نیاز دارد.
پیش از انتخاب نوع خاصی از منبع نوری بایستی که شدت نور محاسبه شود، اما سوال این‌جاست که محاسبات روشنایی و شدت نور به چه صورتی انجام می‌شود؟ در حالت کلی، روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری شدت نور وجود داشته که رایج‌ترینِ آن اندازه‌گیری با محاسبه لومن و لوکس است. در ادامه با لومن و لوکس بیش‌تر آشنا خواهیم شد:
نگاهی بر لومن و لوکس در محاسبات روشنایی
لومن واحد اندازه‌گیری خروجی نور؛ یعنی روشنایی، به حساب می‌آید. در واقع، لومن می‌تواند نور ساطع شده در هر ثانیه از یک منبع را اندازه‌گیری کرده، اما جهت نور را در نظر نگیرد. به بیان ساده، هر اندازه لومن بیش‌تر باشد، روشنایی یا در واقع خروجی نور زیادتر خواهد بود.
در مقابل لوکس را داریم که به نوعی مکمل لومن است؛ چرا که لومن نمی‌تواند به تنهایی به ما بگوید که به چه اندازه نور نیاز داریم. برای این که بدانیم یک اتاق به چه میزان نوری نیاز دارد، بایستی از واحد اندازه‌گیری لوکس استفاده نماییم. لوکس می‌تواند با در نظر داشتن لومنِ داخل یک منطقه، شدت نور را اندازه‌گیری کند. هر یک لوکس با نوری که یک لومن بر یک متر مربع ساطع کند برابر خواهد بود.
می‌توان گفت که لوکس کاربردی‌ترین معیار برای محسابات روشنایی به حساب می‌آید؛ چرا که میزان واقعی روشنایی را مشخص می‌کند. افزون بر این بایستی بدانید که لوکس به اتاقی که قرار است روشن شود وابسته بوده و می‌تواند مقدار متفاوتی داشته باشد؛ چرا که مکان‌های مختلف به شدت نور کم‌تر و بیش‌تر نیاز دارند. قابل ذکر بوده که در فضاهای عمومی نظیر مراکز بهداشتی و آموزشی، شدت نور مورد نیاز بر اساس مقررات مشخص می‌شود، اما در کل توصیه شده است که برای میزان لوکس در محاسبات روشنایی برای فضاهای مختلف موارد زیر را در نظر داشته باشید:
لوکس در محیط‌های مسکونی
- لوکس ۳۰۰-۶۰۰ آشپزخانه
- اتاق خواب ۱۰۰-۱۵۰ لوکس
- اتاق نشیمن ۱۰۰-۳۰۰ لوکس
- اتاق مطالعه ۳۰۰-۵۰۰ لوکس
- راهرو ۲۰۰ لوکس
- حمام ۳۰۰-۶۰۰ لوکس
لوکس در محیط‌های تجاری
- روشنایی داخلی ۳۰۰-۶۰۰ لوکس
- ویترین ۱۰۰۰ – ۳۰۰۰ لوکس
- روشنایی عمومی ۳۰۰-۶۰۰ لوکس
لوکس در رستوران‌ها
- اتاق و سالن غذاخوری ۱۰۰-۶۰۰ لوکس
- پذیرش ۱۰۰-۵۰۰ لوکس
لوکس در ادارات
- اتاق جلسه ۲۰۰-۷۰۰ لوکس
- راهروها ۱۰۰-۲۵۰ لوکس
- میز کار ۴۰۰-۱۵۰۰ لوکس
اصول طراحی در محاسبات روشنایی
در اصول طراحی روشنایی اولین قدم یادگیری واحدهای اندازه‌گیری نور است. مشخصات الکتریکی و نوری چراغ‌ها با واحدهای گوناگونی بیان می‌شود که در محاسبات روشنایی بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند اطلاعاتی در رابطه با بازده، طول عمر، کیفیت الکتریکی و نوری را در اختیار شما قرار بدهد. در ادامه مهم‌ترین مواردی که بایستی پیرامون اصول طراحی روشنایی بدانید را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
توان الکتریکی
منظور از توان در مهندسی برق، میزان انرژی الکتریکی بوده که در واحد زمان تولید یا مصرف شده و با واحد وات بیان می‌شود. در واقع، وات در صنعت روشنایی همان توان مصرفی است؛ به این معنا که هر اندازه واتِ یک چراغ پایین‌تر باشد، مصرف برق آن کم‌تر خواهد بود.
شار نوری
منظور از شار نوری، کل نور خارج شده در واحد زمان و از همة جهات منبع نوری بوده که میزان نوردهی یک منبع را بیان خواهد کرد. شار نوری با علامت ϕ نمایش داده شده و واحد آن لومن است.
شدت روشنایی
شدت روشنایی در حقیقت همان میزان شار نوری بوده که بر واحد سطح خواهد تابید. واحد شدت روشنایی لوکس بوده که پیش‌تر راجع به آن صحبت کردیم.
- شدت روشنایی افقی: میزان شار نوری بوده که بر واحد سطح به صورت افقی تابیده و در تأمین روشنایی افقی مواردی مثل میز کار و سطح زمین حائز اهمیت است.
- شدت روشنایی عمودی: میزان شار نوری بوده که بر واحد سطح به صورت عمودی می‌تابد و در تأمین نور مورد نیاز سطوح عمودی مثل تابلوهای نقاشی در موزه‌ها و گالری‌ها حائز اهمیت است.
شدت نور
مورد بعدی که بایستی در محاسبات روشنایی نگاهی بر آن داشته باشیم، شدت نور است. منظور از شدت نور در واقع میزان شار نوری منتشر شده در یک زاویه فضایی بوده که با واحد کاندلا بیان می‌شود. هر یک کاندلا برابر با یک لومن روشنایی بوده که در زاویه فضایی پخش می‌شود.
بهره نوری
منظور از بهره نوری نسبت شار نوری یک چراغ به توان مصرفی آن بوده که با واحد لومن پر وات بیان می‌شود. بهره نوری بیان‌کننده میزان شار نور ایجاد شده به ازای توان مصرفی ۱ وات است و می‌تواند میزان بازدهی یک منبع نوری را در محاسبات روشنایی نمایش دهد. در واقع، هر اندازه بهره نوری یک منبع روشنایی بیش‌تر باشد، به آن معنا بوده که چراغ با مصرف انرژي کم‌تر قادر است نور بیش‌تری را تولید کند و از این جهت کارایی بهتری داشته و گزینه‌ای مقرون به صرفه است.
یکنواختی نور
منظور از یکنواختی نور محیط، میزان پخش یکنواخت نور در فضای کار بوده و از نسبت شدت روشنایی حداقل به شدت روشنایی متوسط حاصل می‌شود.
درخشندگی
منظور از درخشندگی در محاسبات روشنایی در واقع تأثیر فیزیولوژیکی نور بر چشم انسان بوده و با نسبت شدت نور ساطع شده از منبع به سطح بر حسب کاندلا بر متر مربع برابر است.
بازتاب سطوح
منظور از بازتاب سطوح در واقع نسبت نور تابیده شده به یک سطح و نور بازتاب شده از آن است. از جمله فاکتورهای تأثیرگذار در محاسبات روشنایی محیط، ضریب بازتاب سطوح آن از دیوار، سقف، دیوارها، کف، اجسام و غیره است.
ضریب خیرگی
منظور از خیرگی، حس نامطلوب ایجاد شده توسط سطوح روشن مثل سطوح براق، چراغ و غیره بوده که در میدان دید قرار دارند. به طور معمول میزان خیرگی در بازه ۱۰ الی ۳۰ قرار داشته و وابسته به عواملی نظیر درخشندگی زمینه و منبع روشنایی، موقعیت ناظر نسبت به منبع روشنایی و ابعاد فضا است.
دمای رنگ
رنگ طیف نورهای سفید با در نظر گرفتن شدت طول موج‌های موجود در آن با درجه کلوین نمایش داده می‌شود. معمولاً در طراحی روشنایی دمای رنگ کم‌تر از ۳۳۰۰ کلوین رنگ سفید گرم، بین ۳۳۰۰ الی ۵۰۰۰ کلوین سفید طبیعی یا خنثی و بیش از ۵۰۰۰ کلوین به عنوان سفید سرد شناخته می‌شود.
شاخص رندر رنگ
طبیعی‌ترین و مناسب‌ترین حالت برای دیدن استفاده از خورشید است؛ از این جهت بهترین منابع نوری از نظر بصری آن دسته‌ای هستند که طیف نور آن‌ها مشابه با طیف نور طبیعی خورشید باشد. در این راستا برای نمایش کیفیت یک منبع نوری از شاخص رندر رنگ یا ضریب نمود رنگ بهره می‌برند. این شاخص میزان واقعی بودن رنگ‌ها را مشخص خواهد کرد.
سخن پایانی
در این راهنما دانستیم که محاسبه شدت نور مورد نیاز هر فضا اهمیت بسیار زیادی دارد. شما چه اطلاعات دیگری پیرامون محاسبات روشنایی دارید؟ لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را در رابطه با اصول طراحی روشنایی در قسمت ارسال دیدگاه با ما و کاربران گرامی وب سایت توزیع نیرو نوین به اشتراک بگذارید.
